İnfertilite, çocuk isteyen çiftlerin korunmasız düzenli ilişkiye rağmen bir yıllık süre sonunda çocuk sahibi olamamaları durumudur. Düzenli adet kanaması olan herhangi bir ek hastalığı olmayan kadının 1 ay içinde gebe kalma olasılığı yaklaşık %20 iken, 6. ay sonunda bu oran %75’e, 1 yıl sonunda ise % 85’e ulaşmaktadır. Çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin yaklaşık %15 kadarı için ise bir yıl sonunda ileri incelemeler yapılması ve uygun yardımcı üreme tekniklerinin uygulanması gereklidir.
Gebelik istemi olan 35 yaş üzeri kadınların 6 ay kendiliğinden gebelik oluşması beklendikten sonra, 40 yaş üzeri olan kadınların ise hemen bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurması, yaşa bağlı gecikmeyi önleyeceğinden daha isabetli olacaktır.
Kısırlık (infertilite) Sebepleri Nelerdir?
İnfertilite nedenlerine bakıldığında yaklaşık % 40-50’sinde kadın kaynaklı, %30-40 erkek kaynaklı, %20 kadarı hem erkek hem kadın kaynaklı olduğu görülmektedir. Yaklaşık %10-15 kadarında ise bir sebep gösterilememektedir.
Kadına Bağlı Kısırlık (infertilite) Sebepleri Nelerdir?
Sağlıklı bir gebeliğin oluşması için kadının yeterli yumurta rezervi olması, yumurtaların büyüyüp çatlaması, sperm ve embriyo geçişine uygun, açık tüplerin olması, embriyonun rahim içine yerleşmesini engelleyecek rahim içinde herhangi bir bozukluk olmaması gereklidir.
Yumurtanın büyüyüp yeterli olgunluğa erişince çatlamasını engelleyen bazı nedenler arasında özellikle stres, obezite ya da aşırı zayıflık, hızlı kilo verme, ağır egzersiz yapılması, polikistik over sendromu, tiroid bezi, böbrek üstü bezi fonksiyonlarında bozukluklar sayılabilir.
Tüplerde yapışıklıklar, tıkanıklılara yol açan bazı geçirilmiş enfeksiyonlar, rahim içinde yer kaplayan polipler, miyomlar ya da doğuştan bazı rahim şekil bozuklukları infertiliteye yol açabilir.
Erkeğe Bağlı Kısırlık (infertilite) Sebepleri Nelerdir?
Erkeğin sperm sayı ve kalitesini bozan alkol, sigara, yakın zamanda geçirilmiş bir hastalık, ya da cinsel işlev bozuklukları, varikosel erkeğe bağlı infertilite sebepleri arasında sayılabilir.
Semen analizi (Sperm testi) ile spermlerin sayı ve kalitesi incelenir. Semen analizi için 3-4 günlük cinsel perhiz sonrası örnek verilmesi gerekmektedir.
Kısırlık (infertilite) Tanısında Hangi Tetkikler Kullanılır?
Kadının genel sağlık durumu, jinekolojik öyküsü hakkında konuşulur ve jinekolojik ve ultrasonografik muayenesi yapılır. Ardından yumurtalık rezervi hakkında bilgi sahibi olmak amacıyla adet 3. günü bazal hormon testleri, ultrasonografide antral folikül sayımı, AMH testi yapılabilir.
Ayrıca tüplerdeki geçişi değerlendirmek amacı ile rahim filmi (histerosalpingografi) yapılır. Detaylı bilgi için —> C2- RAHİM FİLMİ
Komplike vakalarda tanısal laparoskopi (kapalı karın ameliyatı) de düşünülebilir.
Erkeklerde sperm analizi ve gereğinde ultasonografik inceleme uygun olacaktır.
AMH (Anti-Müllerian Hormon) Nedir?
AMH, yumurtalık hücrelerinden salgılanan bir hormondur ve anne kanından örnek alınarak kan değeri tespit edilebilir. Bu değer bize kadının yumurtalık rezervi hakkında bilgi verir. Yaşla birlikte seviyesi de azalır.
Normal değeri 1,5-4,0 ng/ml’dir ve yeterli yumurtalık rezervini gösterir.
1,5 ng/ml’nin altı düşük over rezervi, 0,5 ng/ml’nin altı çok düşük over rezervi anlamı taşır. Bu değerler çocuk olmayacak anlamına gelmez fakat bir an önce tedaviye başlanması konusunda uyarıcı olmalıdır ve başarı şansı da ne yazık ki biraz daha düşük olacaktır.
Değerin 4,0 ng/ml’nin üzerinde olması polikistik over sendromunda görülür ve tedavinin planlanmasında önemlidir.
Kısırlık (infertilite) Tedavisi Nasıl Olur?
12 ay boyunca gebelik istenilmesine rağmen gebelik oluşmaması durumunda tedaviye başlanılmalıdır. Öncelikle altta yatan nedenler araştırılmalı, gerekli tedaviler düzenlenmelidir. Ne yazık ki bazı durumlarda kişinin çocuk sahibi olması günümüz teknolojisi ile mümkün olamamaktadır. Bunlar erkekte sperm yokluğu, kadında yumurtalık rezervinin tamamen tükenmiş olması ya da rahim yokluğu gibi. Bu durumların çaresi bulunmamaktadır.
Tedavide amaç kadında yumurta hücrelerinin büyümesinin sağlanması, sperm ile bir araya getirilerek döllenmenin ve embriyonun sağlanması ve bu elde edilen embriyonun rahim içine yerleşerek gebeliğin sağlıklı bir şekilde devam etmesi, en nihayetinde çiftin çocuk sahibi olmasıdır.
Bu amaçlarla kadın yumurta hücrelerini büyümesini ve çatlamasını sağlayacak ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar ağızdan alınan haplar ya da günlük iğneler şeklinde olabilir. Düzenli ultrason takipleri ile yeterli büyüklükte ve olgunlukta yumurta geliştikten sonra çatlatma için iğne tedavisi uygulanır.
Erkekte sperm kalite ve sayısını artırmak için altta yatan bir sebep varsa tedavi edilir. Aşılama (intrauterin inseminasyon) ya da tüp bebek (IVF) protokolleri takip edilerek gebelik elde edilmeye çalışılır.
